Vai trò của gia đình trong xây dựng và phát triển văn hóa, con người Lào Cai
Quang cảnh hội thảo
Báo cáo đề dẫn Hội thảo cho thấy, hiện nay, toàn tỉnh Lào Cai có trên 175 nghìn hộ gia đình với số dân trên 781 nghìn người; trong đó, có 10% là gia đình một thế hệ, 50% là gia đình 2 thế hệ, 27% là gia đình 3 thế hệ trở lên cùng sinh sống, còn lại 13% là gia đình khuyết thiếu, gia đình ghép lại. Đến hết năm 2023, tỷ lệ hộ gia đình đạt danh hiệu gia đình văn hoá chiếm 85%, Tỷ lệ hộ gia đình tham gia tập luyện thể dục chiếm 35%, Gia đình thể thao chiếm trên 23%; 75% gia đình được công nhận “Gia đình học tập”, 54% dòng họ được công nhận “Dòng họ học tập”, “Công dân học” tập đạt gần 230.000 người. 61% hộ gia đình có hội viên phụ nữ đạt 8 tiêu chí “5 không, 3 sạch”. Tỷ lệ tăng dân số tự nhiên là 12,41%: tỉ số giới tính khi sinh là 111,5 trẻ trai/100 trẻ gái; Tuổi thọ trung bình là 70 tuổi.
Đến nay tỉnh Lào Cai đã xây dựng được 142/152 xã, phường thị trấn có mô hình Câu lạc bộ Phòng chống bạo lực gia đình với 710 Câu lạc bộ; 172 mô hình Địa chỉ tin cậy tại cộng đồng với 1.702 thành viên tham gia; 55/152 xã, phường thị trấn có mô hình Đề án Tuyên truyền giáo dục đạo đức, lối sống trong gia đình, 32/152 xã có mô hình Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình.
Các sở, ban, ngành cấp tỉnh đã xây dựng được gần 50 mô hình can thiệp làm giảm tình trạng tảo hôn trong đồng bào DTTS và mô hình Câu lạc bộ phòng, chống tảo hôn và HNCHT; cấp huyện, xã đã tiến hành xây dựng 269 mô hình với nhiều tên gọi như: “Thanh thiếu niên nói không với tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống”; “Cha mẹ đồng hành cùng con cái nói không với tảo hôn”; “Chống tảo hôn”, “Giáo dục cha mẹ trong chăm sóc và phát triển trẻ em gắn với hôn nhân gia đình...góp phần quan trọng làm giảm đáng kể tình trạng tảo hôn trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh. Các mô hình về gia đình đã góp phần quan trọng làm giảm thiểu tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, bạo lực gia đình xảy ra trên địa bàn tỉnh.
Công tác bình đẳng giới được quan tâm triển khai thực hiện tới các cấp trong tất cả các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hoá, giáo dục, lao động. Vai trò của phụ nữ trong gia đình được nâng lên, phụ nữ và nam giới đều tham gia các hoạt động tạo thu nhập, cùng chăm sóc các thành viên trong gia đình; vợ chồng cùng bàn bạc trước khi quyết định việc lớn trong gia đình, quan tâm tạo điều kiện về mọi mặt để con trai, con gái được tham gia học tập, phát triển. Lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lên trên địa bàn tỉnh là trên 488 nghìn người; trong đó số lao động nữ là trên 235 nghìn người. Tỷ lệ lao động đang làm việc trong nền kinh tế đã qua đào tạo 15,71%, tỷ lệ lao động nữ đang làm việc trong nền kinh tế đã qua đào tạo đạt 14,16%.
Công tác bố trí đội ngũ cán bộ công tác gia đình được quan tâm bố trí, chỉ đạo thực hiện. Toàn tỉnh hiện nay có 173 cán bộ phụ trách, chuyên trách, kiêm nhiệm nhiệm vụ công tác gia đình các cấp (cấp tỉnh 03, cấp huyện 18, cấp 152), trong đó 62,4% cán bộ có trình độ đại học, trên đại học. Ngoài ra tại 1.553/1.558 thôn, bản, tổ dân phố có cộng tác viên dân số gia đình và trẻ em tích cực thực hiện vụ truyên truyền, vận động người dân thực hiện các chính sách dân số - kế hoạch hóa gia đình, chăm sóc bảo vệ trẻ em tại địa phương.
Hội thảo đã thu hút được 31 bài tham luận của đội ngũ các nhà nghiên cứu, nhà quản lý, cán bộ chuyên môn của các cấp, các ngành; cán bộ giảng dạy các trường chuyên nghiệp trong tỉnh để cùng nhau trao đổi, chia sẻ những nghiên cứu, ý kiến, những cái nhìn, cách tiếp cận khác nhau về các vấn đề liên quan đến vai trò của gia đình trong xây dựng và phát triển văn hóa, con người Lào Cai.
Các ý kiến tham luận tại hội thảo cho thấy, bên cạnh những kết quả đạt được thì thời gian qua công tác gia đình trên địa bàn tỉnh Lào Cai cũng còn tồn tại một số hạn chế nhất định: Công tác lãnh đạo, chỉ đạo của cấp uỷ, chính quyền ở một số nơi còn chưa thật sự quyết liệt; một bộ phận trong nhân dân đặc biệt là tầng lớp thanh thiếu niên còn nhận thức chưa đầy đủ về vị trí, vai trò của công tác gia đình, có những biểu hiện coi nhẹ hoặc không quan tâm đến những giá trị văn hóa của gia đình truyền thống, chạy theo lối sống, tâm lý, thị hiếu không lành mạnh, xa lạ với gia đình Việt Nam; tình trạng thanh thiếu niên vi phạm pháp luật, tệ nạn xã hội xâm nhập vào gia đình gây nên tình trạng phạm tội ở lứa tuổi vị thành niên ngày một tăng; tình trạng ly hôn xảy ra ngày càng nhiều, nhất là trong các gia đình trẻ; tảo hôn vẫn còn xảy ra trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số; công tác tuyên truyền, giáo dục đạo đức, lối sống trong gia đình vẫn có những nơi chưa được chính quyền quan tâm đúng mức; các dịch vụ xã hội về công tác gia đình mới chỉ được triển khai trong các cơ quan nhà nước, chưa có hoạt động xã hội hoá về lĩnh vực gia đình…
Tại hội thảo, các đại biểu đã tập trung làm rõ những vấn đề như: sự biến đổi của gia đình, của giá trị văn hoá truyền thống, giá trị chuẩn mực con người, những thách thức đặt ra đối với gia đình Việt Nam và gia đình tỉnh Lào Cai hiện nay; Văn hóa gia đình – những giá trị cần lưu giữ, phát huy trong xây dựng phát triển tỉnh Lào Cai; vai trò của gia đình, nhà trường trong việc giáo dục, gìn giữ những giá trị truyền thống gia đình; kinh nghiệm trong triển khai các phong trào, các cuộc vận động về gia đình hiện nay…
Đồng thời chia sẻ những kinh nghiệm thực tế, những cách làm hay nhằm nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò của gia đình, xây dựng gia đình, đặc biệt là vai trò của gia đình trong xây dựng và phát triển văn hóa, con người; đồng thời đề xuất nhiều giải pháp phát huy vai trò của gia đình trong xây dựng và phát triển văn hoá con người tỉnh Lào Cai đáp ứng yêu cầu hội nhập và phát triển bền vững./.