Theo thống kê, hết năm 2022, tổng số cơ sở sản xuất kinh doanh trong làng nghề, làng nghề tiểu thủ công nghiệp trên địa bàn tỉnh là hơn 3.200 cơ sở (doanh nghiệp, hợp tác xã, tổ hợp tác, hộ gia đình). Tổng doanh thu từ ngành nghề nông thôn ước đạt gần 332 tỷ đồng; thu nhập bình quân trung bình đạt 6,8 triệu đồng/người/tháng. Lao động tham gia phát triển ngành nghề nông thôn thường xuyên và không thường xuyên là hơn 4.800 người.

Trong đó nhóm ngành nghề chế biến, bảo quản nông, lâm, thủy sản và thực phẩm đạt doanh thu cao nhất với gần 133 tỷ đồng với 1.300 cơ sở, 1.927 lao động. Nhóm ngành nghề sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ có doanh thu trên 86 tỷ đồng với 1.253 lao động và gần 850 lao động. Nhóm ngành nghề sản xuất đồ gỗ, mây tre đan, gốm sứ, thủy tinh, dệt may, sợi, thêu ren, đan lát, cơ khí nhỏ đạt doanh thu gần 113 tỷ đồng/năm 2022 và có 1.638 lao động tham gia tại 1.105 cơ sở.

Đến nay trên địa bàn tỉnh Lào Cai có 47 nghề truyền thống, làng nghề, làng nghề truyền thống được công nhận (10 làng nghề, 20 làng nghề truyền thống và 17 nghề truyền thống). Các làng nghề và làng nghề truyền thống được công nhận tập trung vào các nghề nấu rượu, may thêu thổ cẩm, đan lát, trạm khắc bạc, làm hương đốt, bánh phở. Trong đó 03 làng nghề có sản phẩm OCOP: Làng nghề nấu rượu, xã Bản Phố, huyện Bắc Hà; Làng nghề nấu rượu, xã Thanh Bình, thị xã Sa Pa; Làng nghề chế biến miến dong, xã Bản Xèo, huyện Bát Xát.

Nghề may, thêu thổ cẩm ở Sa Pa(Ảnh: LCĐT)

Toàn tỉnh có 16 nhãn hiệu làng nghề được cấp văn bằng bảo hộ sở hữu công nghiệp, trong đó nhãn hiệu cho sản phẩm rượu thủ công truyền thống chiếm đến 44% như rượu thóc Thanh Kim, rượu Sim San Bát Xát, rượu thóc Nậm Pung,... Các nhãn hiệu làng nghề còn lại bảo hộ cho các sản phẩm chế biến từ sản phẩm nông nghiệp như: tương ớt Khánh Yên Thượng, phở Bắc Hà, thịt trâu sấy Bảo Yên,… Hiện nay 16/16 nhãn hiệu làng nghề được chính quyền địa phương, người dân duy trì phát triển; hàng năm tạo công ăn việc làm và thu nhập ổn định cho nhiều lao động địa phương, kích thích mở rộng sản xuất, quảng bá và nâng cao giá trị, sức cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường.

Ngoài các cụm công nghiệp trên địa bàn thành phố Lào Cai đã có quy hoạch và phát triển rõ nét thì hầu hết các thị trấn, trung tâm cụm xã ở mỗi huyện đều hình thành tự phát các khu vực sản xuất kinh doanh trong khu vực nông thôn địa phương. Tại đây có mặt hầu hết các ngành nghề nhưng quy mô còn nhỏ lẻ, sản phẩm chủ yếu tiêu dùng tại chỗ như: Chế biến nông lâm sản, sản xuất đồ mộc, may mặc, cơ khí sửa chữa, các dịch vụ phục vụ sản xuất, đời sống dân cư nông thôn.

Qua rà soát, kiểm tra, 100% làng nghề, cơ sở sản xuất trên địa bàn các huyện, thị xã, thành phố đã được hướng dẫn, kiểm tra về công tác bảo vê môi trường. Các làng nghề đã có biển quy định về bảo vệ môi trường làng nghề và 100% số xã đã bố trí cán bộ thực hiện công tác bảo vệ môi trường, tham gia đầy đủ các lớp tập huấn về bảo vệ môi trường.

Hiện nay các cơ sở vẫn chủ yếu sử dụng các trang thiết bị, công nghệ truyền thống để phát triển sản phẩm truyền thống. Do đó tỉnh Lào Cai luôn khuyến khích đầu tư và có cơ chế, chính sách hỗ trợ cho các cơ sở nghiên cứu khoa học công nghệ, đơn vị sản xuất kinh doanh các sản phẩm ngành nghề nông thôn triển khai đề tài nghiên cứu nhằm phát triển sản phẩm mới; sử dụng nguyên vật liệu mới; đưa kỹ thuật công nghệ mới để nâng cao chất lượng, giá trị sử dụng; nâng cao thẩm mỹ, độ bền, khả năng tồn trữ và vận chuyển sản phẩm; nâng cao năng suất lao động, hạ giá thành; xử lý ô nhiễm môi trường,...

Cùng với đó, thời gian qua, nhiều chính sách khuyến khích hỗ trợ phát triển, bảo tồn, phòng chống ô nhiễm môi trường làng nghề, làng nghề tiểu thủ công nghiệp, cụm công nghiệp làng nghề cũng đã được tỉnh Lào Cai ban hành để triển khai thực hiện như: Chương trình Bảo tồn và phát triển làng nghề giai đoạn 2008 - 2010 và tầm nhìn 2020; Nghị quyết của Tỉnh ủy đẩy mạnh công tác quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu để xây dựng tỉnh Lào Cai phát triển nhanh và bền vững giai đoạn 2013 - 2015 và định hướng đến năm 2020; Quy định chính sách khuyến khích ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ; Quy chế phối hợp trong công tác quản lý và bảo vệ môi trường; Quy định chính sách khuyến công trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2016 - 2020; Quy định một số nội dung, mức chi hỗ trợ hoạt động khuyến công…

Định hướng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, Lào Cai phát triển ngành nghề nông thôn trong các làng nghề tiểu thủ công nghiệp gắn với phát triển sản phẩm OCOP để đảm bảo đầu ra cho các sản phẩm, tạo động lực để các cơ sở sản xuất phát triển về quy mô và chất lượng; tiếp tục đẩy mạnh lồng ghép nguồn kinh phí hỗ trợ khuyến công để hỗ trợ đầu tư các làng nghề, cơ sở ngành nghề nông thôn. Đồng thời rà soát quy hoạch ngành nghề nông thôn, xây dựng các dự án thành phần, trong đó tập trung ưu tiên xây dựng các đầu tư vào các lĩnh vực trọng điểm và là lợi thế của tỉnh; xây dựng Chương trình bảo tồn làng nghề gắn với du lịch và xây dựng nông thôn mới; tham mưu ban hành chính sách hỗ trợ các làng nghề sau công nhận và chính sách hỗ trợ phát triển các nghề mới; tiếp tục rà soát và lập hồ sơ công nhận danh hiệu các nghề và làng nghề. Quy hoạch, thành lập các cụm công nghiệp làng nghề để thu hút, bố trí các cơ sở vào sản xuất tập trung.