Nông dân trồng dưa hấu nhằm tăng thu nhập ở huyện Mường Khương.

Xác định tầm quan trọng của các dự án trong Chương trình mục tiêu quốc gia, tỉnh Lào Cai đã sớm phân bổ, giao kế hoạch. Theo đó, việc lập, giao dự toán, kế hoạch vốn đầu tư trong năm được tỉnh Lào Cai thực hiện đồng thời với việc giao chỉ tiêu kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hằng năm theo quy định; căn cứ số vốn trung ương thông báo hằng năm, UBND tỉnh trình Hội đồng nhân dân tỉnh thông qua và thực hiện phân bổ tổng số vốn cho các địa phương, đơn vị và thực hiện giao mục tiêu, nhiệm vụ theo từng chương trình mục tiêu quốc gia.

Công tác lập, điều chỉnh bổ sung kế hoạch đầu tư công nguồn vốn thực hiện các chương trình MTQG giai đoạn 2021-2025 và hằng năm được tỉnh thực hiện kịp thời, đáp ứng yêu cầu trong triển khai thực hiện chương trình, đẩy nhanh tiến độ giải ngân nguồn vốn trung ương giao.

Nhờ vậy, các địa phương trên địa bàn tỉnh sớm triển khai và kịp thời đẩy nhanh tiến độ các dự án thuộc Chương trình trong quá trình thực hiện. Trong năm 2024, tỉnh Lào Cai tiếp tục đầu tư các công trình cấp nước sinh hoạt tập trung/3.560 hộ hưởng lợi; 199 công trình các loại gồm: đường đến trung tâm xã 18CT/150,06km; đường giao thông nông thôn 124 CT/250km; trạm y tế 01 CT; 02 công trình chợ nông thôn; Điện sinh hoạt 02 CT; Nhà Sinh hoạt cộng đồng 01 công trình; tiếp tục bố sung vốn cho 51 công trình trường PTDT Nội trú, Bán trú/300 phòng học, 253 phòng bộ môn; 219 phòng ở bán trú, 60 nhà công vụ giáo viên, 4 nhà kho, 32 nhà sinh hoạt văn hóa dân tộc, 25 nhà vệ sinh 17 bếp ăn, 27 nhà đa năng 30 hạng mục khác...Hỗ trợ nhà ở cho 180 hộ; hỗ trợ nước sinh hoạt phân tán (tec nước) cho 3.053 hộ; thực hiện 23 dự án hỗ trợ phát triển sản xuất theo chuỗi liên kết giá trị/4.000 hộ tham gia; 115 dự án hỗ trợ phát triển sản xuất cộng đồng/2.686 hộ; Tổ chức mở 170 lớp đào tạo nghề (trong đó có 50 lớp đào tạo nghề nông nghiệp; 120 lớp đào tạo nghề phi nông nghiệp) cho khoảng 5.730 lao động nông thôn; thực hiện công tác Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch; công tác Chăm sóc sức khỏe nhân dân, nâng cao thể trạng, tầm vóc người dân tộc thiểu số theo kế hoạch…

Với những nỗ lực như vậy, tính đến 31/01/2025, tỉnh Lào Cai đã thực hiện giải ngân nguồn vốn trung ương giao là 1.091.306/1.533.755 triệu đồng, đạt 71,15% kế hoạch trong đó: Vốn đầu tư giải ngân 570.980/637.182 triệu đồng, đạt 89,6% KH; Vốn sự nghiệp giải ngân 520.326/879.732 triệu đồng, đạt 59,2% KH.

Nhiều tuyến đường giao thông nông thôn được hoàn thiện đưa vào sử dụng mở ra cơ hội giao thương cho Nhân dân vùng nông thôn

Mặc dù đã đạt được những kết quả đáng khích lệ song trong quá trình thực hiện, tỉnh Lào Cai còn gặp một số khó khăn, vướng mắc, cụ thể là đối với Dự án 2 Trung ương chưa thống nhất về đối tượng hộ được hỗ trợ với địa bàn được hỗ trợ; Hộ được hỗ trợ thì không giới hạn thuộc xã, thôn đặc biệt khó khăn (được hiểu là thuộc vùng đồng bào DTTS và miền núi); còn địa bàn thì giới hạn chỉ có xã, thôn đặc biệt khó khăn.

Đối với nội dung 1, Tiểu dự án 2, Dự án 3 về Hỗ trợ phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị quy định các dự án, kế hoạch, phương án, mô hình phát triển sản xuất phải bảo đảm tối thiểu 50% người dân tham gia dự án là đối tượng hỗ trợ của các Chương trình MTQG…phụ nữ thuộc hộ nghèo. Tuy nhiên, nhóm còn lại không thuộc đối tượng hỗ trợ của Chương trình MTQG 1719, khi tham gia vào các dự án liên kết chuỗi, chưa có quy định cụ thể về chính sách hỗ trợ cho nhóm này...

Tại Dự án 4 về đầu tư cơ sở hạ tầng thiết yếu phục vụ sản xuất, đời sống trong vùng đồng bào DTTS, hiện nay quy định mức hỗ trợ đầu tư một số lĩnh vực (như cấp nước sinh hoạt tập trung; đường giao thông đến trung tâm xã, liên xã; trạm y tế xã; chợ ...) còn thấp, không phù hợp nhu cầu và suất đầu tư thực tế nên khó khăn cho các địa phương miền núi việc bố trí ngân sách địa phương...

Từ những bất cập trong thực tiễn, Lào Cai đề xuất một số điều chỉnh chính sách trọng tâm cho giai đoạn 2026- 2030: (1) Có quy định thống nhất đối tượng được thụ hưởng chính sách của các chương trình MTQG trong cả giai đoạn là các đối tượng được xác định từ đầu giai đoạn và các đối tượng phát sinh trong giai đoạn để bảo đảm tính ổn định trong thực hiện các Chương trình. (2) Trong nội dung quy định các đối tượng thụ hưởng chính sách hỗ trợ sắp xếp ổn định dân cư thuộc chương trình MTQG 1719: Đề nghị sửa đối tượng “xã, thôn đặc biệt khó khăn” thành “xã, thôn thuộc vùng đồng bào DTTS và miền núi. (3) Sửa đổi Chương trình 1719 đối với nội dung hỗ trợ địa bàn SXDC xen ghép theo hướng cho phép địa phương được chuyển từ hình thức hỗ trợ địa bàn sang hình thức hỗ trợ trực tiếp cho hộ nhằm tạo cho hộ chủ động chuyển nhượng đất từ hộ có đất, chuyển mục đích sử dụng đất có sự hướng dẫn, giám sát của chính quyền địa phương. Đồng thời bổ sung nội dung hỗ trợ san tạo mặt bằng đất ở trong SXDC xen ghép. (4) Bổ sung địa bàn thôn ĐBKK thuộc xã khu vực I vùng DTTS và miền núi vào đối tượng của Tiểu Dự án 1, Dự án 3. (5) Có quy định cụ thể về nội dung, mức hỗ trợ từ nguồn ngân sách trung ương thực hiện các dự án phát triển sản xuất cho các hộ không thuộc đối tượng Chương trình MTQG nhưng có tham gia dự án, bảo đảm tỷ lệ số hộ theo quy định (được hỗ trợ như đối với các hộ thuộc đối tượng chương trình MTQG tham gia dự án).

Dù còn không ít khó khăn trong quá trình triển khai Chương trình MTQG DTTS&MN, song với những kết đã đạt được và một số đề xuất chính sách phù hợp từ thực tiễn, thời gian tới hứa hẹn sẽ có bước triển khai bền vững hơn, đưa đồng bào DTTS Lào Cai tiếp tục vươn lên về kinh tế, ổn định về đời sống và chủ động trong hành trình thoát nghèo.