Theo đó, 2 di sản văn hóa phi vật thể của tỉnh Lào Cai vừa được ghi danh vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia là: Tết cơm mới (Dạ sợ da) của người Xá Phó (ở một số xã thuộc huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai trước đây - xã Sơn Thủy, xã Chiềng Ken, xã Dương Quỳ, xã Nậm Dạng, xã Võ Lao) và Tri thức chế biến cá nướng, vịt bầu lam và rượu men lá của người Tày xã Nghĩa Đô (thuộc huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai trước đây). 02 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia trên thuộc loại hình “Tập quán xã hội và tín ngưỡng, Lễ hội truyền thống” và “Tri thức dân gian”.

Tết cơm mới của người Xá Phó được tổ chức từ tháng 8 đến tháng 10 âm lịch hàng năm tại mỗi gia đình với sự tham dự của các thành viên trong dòng họ, cộng đồng. Đây là hoạt động cuối cùng của quá trình canh tác, là thời điểm các hộ gia đình thu hoạch thành quả của mình với nhiều nghi lễ có ý nghĩa đặc biệt, đó là nghi lễ rước hồn mẹ lúa về kho nghỉ ngơi, chuẩn bị cho một năm canh tác, một mùa vụ mới vào năm sau.

Sau nghi lễ là phần hội hấp dẫn, thu hút đông đảo người dân đến xem và tham gia như các tiết mục: Múa xòe kết hợp với kèn ma nhí; thổi sáo cúc kẹ; múa xoè; hát dân ca Xá Phó và các trò chơi dân gian: Đánh yến; đi cà kheo; đánh quay; tung còn; kéo co người…

Bà con người Xá Phó thực hiện ngắt lúa trong lễ mừng Tết cơm mới truyền thống (Ảnh: LCĐT).

Văn hóa ẩm thực của đồng bào Tày có bề dày truyền thống, đa dạng, phong phú, với nhiều món ăn, thức uống độc đáo và thú vị. Thưởng thức món thịt vịt bầu lam ống nứa, bạn sẽ cảm nhận được dư vị đậm đà và có cảm giác lạ miệng; thịt vịt giòn, mềm, thơm và rất ngọt. Cá nướng hai lửa là món ngon khó quên trong mâm cơm của đồng bào Tày. Để có những mẻ cá nướng thơm ngon, đồng bào Tày xã Nghĩa Đô thường chọn nguyên liệu là cá tự nhiên từ sông, suối, ao; dùng que tre nhỏ, vót nhọn một đầu xiên dọc miếng cá để tạo bề mặt thẳng cho miếng cá; sau đó dùng nẹp tre kẹp các xiên cá thành một kẹp cá lớn để nướng. Rượu men lá của người Tày ở xã Nghĩa Đô là một loại rượu truyền thống, được làm từ gạo (hoặc ngô, khoai, sắn…) và men lá rừng, tạo nên hương vị đặc trưng và êm dịu.

Phụ nữ Tày Nghĩa Đô chế biến món vịt bầu lam (Ảnh: LCĐT).

Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch đề nghị Chủ tịch UBND các cấp nơi có di sản văn hóa phi vật thể được đưa vào Danh mục, trong phạm vi nhiệm vụ và quyền hạn của mình, thực hiện việc quản lý nhà nước theo quy định của pháp luật về di sản văn hóa.

Trước đó vào tháng 4/2025, Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch cũng ghi danh: Nghi lễ cúng rừng của người Pa Dí (huyện Mường Khương, tỉnh Lào Cai) và Nghề đan lát của người Tày (xã Nghĩa Đô, huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai) là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia./.