Tham gia Đoàn công tác Ủy ban Tư pháp của Quốc hội khóa XV có các đồng chí Nguyễn Mạnh Cường, Phó Chủ nhiệm Ủy ban, Phó trưởng đoàn; các đồng chí thành viên là ủy viên thường trực Ủy ban, ủy viên Ủy ban từ các cơ quan, đơn vị: Viện kiểm sát nhân dân thành phố Hồ Chí Minh, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Giang, tỉnh Bắc Kạn, tỉnh Lào Cai, Sở Tư pháp tỉnh Long An cùng đại diện lãnh đạo cấp cục, vụ thuộc Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Bộ Công an, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Bộ Tư lệnh Bộ đội biên phòng, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Vụ Tư pháp - Văn phòng Quốc hội.

Tiếp đón và làm việc với Đoàn công tác, về phía tỉnh Lào Cai có đồng chí Giàng Thị Dung, Phó Chủ tịch UBND tỉnh; đại diện lãnh đạo Ban Nội chính Tỉnh ủy, Ban Pháp chế HĐND tỉnh, Công an tỉnh, Tòa án nhân dân tỉnh, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh, Bộ Chỉ huy Bộ đội biên phòng tỉnh, Sở Ngoại vụ, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội và các cơ quan, đơn vị liên quan.

Quang cảnh buổi làm việc.

Báo cáo tại buổi làm việc, đồng chí Phó Chủ tịch UBND tỉnh Giàng Thị Dung cho biết Lào Cai là một tỉnh vùng cao, biên giới với trên 182 km đường biên giới; có 25 dân tộc sinh sống với dân số toàn tỉnh gần 77 vạn người, trong đó 66,2% là dân tộc thiểu số. Là tỉnh biên giới nên Lào Cai vừa là địa bàn trực tiếp vừa địa bàn trung chuyển của tội phạm mua bán người. Bên cạnh đó xu hướng người dân trong và ngoài nước đến du lịch, sinh sống và làm ăn ngày càng nhiều, tiềm ẩn nguy cơ phát sinh tội phạm mua bán người, tệ nạn ma túy, mại dâm. Tình hình tội phạm mua bán người vẫn còn diễn biến phức tạp, hình thức hoạt động ngày càng tinh vi hơn. Đây là thách thức lớn cho các cấp, các ngành và chính quyền địa phương trên địa bàn tỉnh Lào Cai..

Trong giai đoạn 2012 - 2022, tỉnh Lào Cai đã tiếp nhận 843 nạn nhân bị mua bán trở về, trong đó có 327 nạn nhân bị mua bán là người trong tỉnh và 516 nạn nhân bị mua bán là người ngoài tỉnh. 100% nạn nhân bị mua bán trở về được hỗ trợ theo đúng quy định pháp luật hiện hành. Hiện trên địa bàn tỉnh có 02 cơ sở tiếp nhận, hỗ trợ nạn nhân bị mua bán trở về gồm: Trung tâm Công tác xã hội tỉnh và Nhà Nhân ái với công suất tiếp nhận tối đa mỗi đơn vị 30 nạn nhân/đợt. Các cơ sở có đầy đủ các phòng chức năng, điều kiện, đảm bảo việc tiếp nhận các nạn nhân bị mua bán trở về.

Đồng chí Giàng Thị Dung, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai báo cáo tại buổi làm việc.

Giai đoạn 2012 - 2022, UBND tỉnh Lào Cai đã ban hành 02 Quyết định và 03 Nghị quyết nhằm hỗ trợ, bảo đảm và tạo điều kiện tốt nhất giúp các nạn nhân được thụ hưởng các chính sách ưu đãi của Nhà nước góp phần ổn định tâm lý, ổn định cuộc sống, yên tâm tái hòa nhập với cộng đồng. Ngay sau khi Luật Phòng, chống mua bán người được Quốc hội thông qua ngày 29/3/2011; Sở Tư pháp tổ chức lồng ghép 24 đợt trợ giúp pháp lý lưu động và 32 đợt truyền thông về địa bàn các thôn, bản đặc biệt khó khăn, các xã nghèo; thu hút được hơn 2.140 lượt người tham dự, kết hợp tuyên truyền, phổ biến về các thủ đoạn tinh vi, về hành vi, phương thức của loại tội phạm mua bán người, mua bán người dưới 16 tuổi. Sở Lao động - Thương binh và Xã hội đã in ấn, phát 64.000 tờ rơi,; trên 14.560 cuốn tài liệu, sổ tay về phòng, chống mua bán người; tuyên truyền quảng bá số điện thoại đường dây nóng 18001567. Các lao động đi làm việc ở nước ngoài đều được trang bị kiến thức cơ bản về kỹ năng phòng chống mua bán người.

Công tác thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về phòng, chống mua bán người được các cơ quan, đơn vị nghiêm túc thực hiện thường xuyên. Năm 2022, thực hiện thanh tra hành chính Cơ sở cai nghiện ma tuý tự nguyện, trong đó có nội dung tiếp nhận và hỗ trợ nạn nhân tại Nhà Nhân ái. Qua thanh tra đơn vị đã triển khai thực hiện theo đúng nội dung hoạt động đã được phê duyệt và thỏa thuận với nhà tài trợ. Thực hiện tốt công tác quản lý, hướng dẫn, kiểm tra, thanh tra hoạt động kết hôn, cho, nhận con nuôi có yếu tố nước ngoài. Qua kiểm tra, thanh tra chưa phát hiện trường hợp nào lợi dụng hoạt động này để thực hiện hành vi mua, bán người.

Năm 2014, tỉnh Lào Cai đã ban hành Quy chế phối hợp liên ngành trong công tác tiếp nhận, xác minh, bảo vệ và hỗ trợ nạn nhân bị mua bán trở về trên địa bàn tỉnh. Thông qua quy chế phối hợp đã nâng cao hiệu quả, chất lượng trong tiếp nhận, xác minh, bảo vệ và hỗ trợ nạn nhân giữa các cơ quan, đơn vị và kịp thời tháo gỡ những vướng mắc, bất cập trong thực tiễn. Đồng thời Sở Ngoại vụ phối hợp chặt chẽ với Cục Lãnh sự - Bộ Ngoại giao, các cơ quan ngoại giao của Việt Nam tại nước ngoài, các cơ quan ngoại giao nước ngoài tại Việt Nam để xử lý kịp thời một số nội dung phụ trách như: Công tác bảo hộ đối với công dân Việt Nam là nạn nhân bị mua bán ra nước ngoài; xác minh làm các thủ tục cần thiết để đưa nạn nhân là công dân Lào Cai trở về; phối hợp theo dõi, quản lý công tác triển khai các chương trình, dự án hỗ trợ nạn nhân mua bán trở về tái hoà nhập cộng đồng.

Về công tác tổ chức, cán bộ thực hiện công tác phòng, chống mua bán người, ở cấp tỉnh có Sở Lao động - Thương binh và Xã hội với phòng chuyên môn Phòng, chống tệ nạn xã hội và 01 cán bộ trực tiếp làm công tác phòng, chống mua bán người. Ở cấp huyện, cấp xã có 9/9 huyện, thành phố, thị xã đều có 01 cán bộ làm công tác phòng, chống tệ nạn xã hội (trong đó có công tác tiếp nhận, hỗ trợ nạn nhân bị mua bán trở về); 152/152 xã, phường, thị trấn mỗi đơn vị chỉ có 01 cán bộ Lao động - Thương binh và Xã hội thực hiện tất cả các công việc của ngành (trong đó có công tác tiếp nhận và hỗ trợ nạn nhân bị mua bán trở về).

Lãnh đạo Tòa án nhân dân tỉnh, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh, Công an tỉnh, Bộ Chỉ huy Bộ đội biên phòng tỉnh báo cáo tình hình triển khai thực hiện Luật Phòng, chống mua bán người; công tác giải cứu, tiếp nhận, hỗ trợ nạn nhân; hợp tác quốc tế, tương trợ tư pháp; tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm; điều tra tội phạm mua bán người; công tác thực hành quyền công tố, truy tố, xét xử… và những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện; môt số giải pháp, kiến nghị với Đoàn công tác.

Công tác phòng, chống mua bán người và công tác tiếp nhận, hỗ trợ nạn nhân bị mua bán trở về được các cấp ủy Đảng, chính quyền các cấp tỉnh Lào Cai quan tâm chỉ đạo sát sao. Công tác tiếp nhận và hỗ trợ nạn nhân được các ngành, đơn vị phối hợp chặt chẽ, đồng bộ, kịp thời. Tuy nhiên phương thức thủ đoạn của tội phạm mua bán người ngày càng tinh vi, xảo quyệt; nhận thức của người dân về âm mưu, thủ đoạn của kẻ mua bán người còn hạn chế, thiếu kiến thức về đi làm ăn xa an toàn; nạn nhân không biết cách thoát khỏi sự mua bán, mất cảnh giác nên bị kẻ xấu lợi dụng. Đa số nạn nhân bị mua bán trở về đều có hoàn cảnh khó khăn, học vấn thấp, tâm lý thường hay thay đổi, thiếu định hướng, vì vậy gây khó khăn cho cán bộ thực hiện công tác tiếp cận, tư vấn, hướng nghiệp, dạy nghề. Một số nạn nhân khi trao trả hoặc tự trở về địa phương do sợ bị kỳ thị nên không hợp tác với cơ quan điều tra hoặc bỏ đi nơi khác, gây khó khăn cho công tác xác minh, thu thập tài liệu chứng cứ làm rõ vụ việc hoặc thực hiện các chính sách hỗ trợ theo quy định. Chế độ hỗ trợ hòa nhập cộng đồng theo quy định còn thấp, nhiều trường hợp nạn nhân không thuộc diện hộ nghèo nên không được hỗ trợ theo quy định; trong khi địa phương chưa có chính sách hỗ trợ cho các đối tượng này. Kinh phí bố trí cho hoạt động truyền thông, tuyên truyền về phòng chống mua bán người còn hạn chế, chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế.

Đồng chí Nguyễn Mạnh Cường, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp đánh giá cao tỉnh Lào Cai trong việc thực hiện các quy định của pháp luật về phòng, chống mua bán người.

Tại buổi làm việc, các thành viên Đoàn công tác Ủy ban Tư pháp của Quốc hội trao đổi, đề nghị các cơ quan, đơn vị tỉnh Lào Cai làm rõ một số nội dung, tập trung vào các vấn đề như: Công tác phòng ngừa nghiệp vụ; kiểm sát, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm; kinh nghiệm trong công tác điều tra tội phạm mua bán người; áp dụng các biện pháp ngăn chặn, chấp hành tạm giam; vướng mắc trong thực hiện Điều 24 Luật Phòng, chống mua bán người, việc giải cứu, hỗ trợ người thân của người bị mua bán, thực hiện công tác xét xử; các giải pháp phòng, chống mua bán người trong tình hình mới, nhất là trong bối cảnh công nghệ thông tin đang rất phát triển; chất lượng hoạt động điều tra mua bán người; công tác phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị, địa phương, đặc biệt là công tác phối hợp giữa công an địa phương và lực lượng bộ đội biên phòng, công tác quản lý, hỗ trợ nạn nhân bị mua bán sau khi trở về địa phương; cấp giấy xác nhận cho các nạn nhân bị mua bán; vướng mắc trong việc tiếp nhận nạn nhân từ nước bạn về địa bàn tỉnh; tình hình người địa phương ra nước ngoài tự nguyện hoặc bị cưỡng ép kết hôn; vấn đề hộ tịch đối với những trường hợp từ nước ngoài trở về địa phương; cơ chế chính sách khuyến khích thành lập các cơ sở hỗ trợ nạn nhân bị mua bán, Nhà Nhân ái; vai trò của Hội Liên hiệp Phụ nữ trong việc tư vấn, hỗ trợ nạn nhân là phụ nữ bị mua bán; công tác truyền thông, xây dựng báo cáo viên, tuyên truyền viên tại địa phương; làm rõ số liệu tại báo cáo của các cơ quan, đơn vị; tổng hợp những nội dung còn chưa rõ về vấn đề thể chế để thuận lợi cho việc báo cáo kết quả khảo sát của Đoàn công tác; đánh giá về hệ lụy của việc mua bán người và các giải pháp để khắc phục những hệ lụy này…

Lãnh đạo Công an tỉnh Lào Cai giải trình làm rõ một số ý kiến, vấn đề thành viên Đoàn công tác Ủy ban Tư pháp đặt ra tại buổi làm việc.

Phát biểu kết luận buổi làm việc, đồng chí Hoàng Văn Liên, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội khóa XV, Trưởng Đoàn công tác cơ bản đồng tình với nội dung báo cáo và một số giải trình của các cơ quan, đơn vị tỉnh Lào Cai trong việc chấp hành các quy định của pháp luật về phòng chống mua bán người. Đồng thời đề nghị tỉnh cần lưu ý trong báo cáo vấn đề số liệu về dân số; giải pháp khắc phục hệ lụy; đánh giá các nguyên nhân khách quan, chủ quan…

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp nhấn mạnh tình hình tội phạm mua bán người trên địa bàn tỉnh Lào Cai còn diễn biến phức tạp; nạn nhân bị mua bán đa số là phụ nữ, người dân tộc thiểu số và chủ yếu là sang Trung Quốc. Đồng chí cũng ghi nhận sự chỉ đạo, lãnh đạo quyết liệt của các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương, các cơ quan tư pháp trên địa bàn tỉnh về công tác phòng ngừa nghiệp vụ, hỗ trợ nạn nhân bị mua bán… khá tốt. Tuy nhiên công tác điều tra, xử lý tội phạm mua bán người của tỉnh có đôi lúc còn bị động, chủ yếu thông qua các tin báo tố giác tội phạm. Đề nghị tỉnh Lào Cai cần làm tốt hơn nữa công tác đào tạo, dạy nghề, tạo công ăn việc làm cho nạn nhân bị mua bán trở về địa phương; bố trí kinh phí phù hợp cho công tác phòng, chống mua bán người; tiếp tục duy trì thực hiện tốt công tác phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị, địa phương và hợp tác quốc tế. Đề nghị HĐND tỉnh Lào Cai quan tâm lồng ghép nội dung này vào nghị quyết chuyên đề của HĐND tỉnh, tăng cường công tác giám sát phòng, chống mua bán người tại địa phương… Các cơ quan tố tụng làm tốt công tác tố tụng, xét xử, thi hành án các vụ việc mua bán người.

Đồng chí Hoàng Văn Liên, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội khóa XV, Trưởng Đoàn công tác phát biểu kết luận.

Đồng chí Trưởng Đoàn công tác đề nghị những nội dung nào có thể làm được thì tỉnh Lào Cai tiếp thu để thực hiện ngay; những nội dung nào còn khó khăn, vướng mắc thì tổng hợp đầy đủ, cụ thể, chi tiết gửi Đoàn công tác để báo cáo cấp có thẩm quyền giải quyết, tháo gỡ kịp thời.

Sau khi làm việc với UBND tỉnh Lào Cai, trong ngày 25 - 26/3, Đoàn công tác Ủy ban Tư pháp của Quốc hội khóa XV sẽ tiếp tục chương trình làm việc tại Nhà Nhân ái tỉnh, Đồn Biên phòng Cửa khẩu quốc tế Lào Cai, khảo sát thực tế tại huyện Mường Khương và huyện Bát Xát./.