Cùng tham dự Hội nghị tại điểm cầu Chính phủ có Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái; lãnh đạo một số bộ, ban, ngành trung ương, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, các tổ chức - chính trị xã hội, Liên minh Hợp tác xã Việt Nam; đại sứ quán, đại diện các tổ chức quốc tế và một số hợp tác xã các địa phương…
Đại biểu dự Diễn đàn tại điểm cầu Chính phủ.
Diễn đàn được truyền hình trực tuyến đến 63 tỉnh, thành phố. Dự Diễn đàn tại điểm cầu tỉnh Lào Cai có đồng chí Nguyễn Trọng Hài, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch UBND tỉnh; lãnh đạo các sở, ban, ngành tỉnh: Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Lao động Thương binh và Xã hội, Công Thương, Tài nguyên và Môi trường, Xây dựng, Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư, Du lịch, Thông tin và Truyền thông, Ban Dân tộc tỉnh, Hội Nông dân tỉnh; lãnh đạo UBND các huyện, thị xã, thành phố và đại diện hợp tác xã, tổ hợp tác, doanh nghiệp.
Các đại biểu dự tại điểm cầu tỉnh Lào Cai.
Phát biểu khai mạc Diễn đàn, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cho biết tại Việt Nam, kinh tế tập thể (KTTT), nòng cốt là hợp tác xã (HTX) đã hình thành và phát triển gần 70 năm và từng bước khẳng định vị trí, vai trò quan trọng trong nền kinh tế. Trong 20 năm qua, hành lang pháp lý chung và các cơ chế, chính sách hỗ trợ KTTT đã được quan tâm xây dựng, hoàn thiện phù hợp với từng giai đoạn phát triển. Đến nay, khu vực KTTT cơ bản đã khắc phục được tình trạng yếu kém kéo dài. Các HTX đã cơ bản hoàn thành việc chuyển đổi sang mô hình kiểu mới. Số lượng HTX, liên hiệp HTX thành lập mới tăng đáng kể, phát triển đa dạng hơn về ngành nghề, quy mô và trình độ; hỗ trợ tốt hơn cho các thành viên, tạo việc làm và nâng cao thu nhập cho người lao động. Tính liên kết giữa các HTX với doanh nghiệp và các tổ chức kinh tế khác bước đầu phát triển.
Tuy nhiên, khu vực KTTT của nước ta đến nay chưa phát triển như mục tiêu, yêu cầu; tốc độ tăng trưởng, tỷ trọng đóng góp của khu vực KTTT vào GDP còn thấp; hiệu quả hoạt động HTX chưa cao; chính sách ưu đãi, hỗ trợ cho KTTT còn dàn trải, phân tán, chủ yếu là lồng ghép, thiếu tập trung, chưa thống nhất, thiếu nguồn lực hoặc không khả thi… Để khu vực KTTT, HTX thay đổi cơ bản, mạnh mẽ phương thức sản xuất kinh doanh, đáp ứng đòi hỏi của tình hình phát triển mới và hoàn thành các mục tiêu của Nghị quyết số 20-NQ/TW; Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các đại biểu trao đổi, thảo luận, chia sẻ với tinh thần thẳng thắn, trách nhiệm, tập trung vào phân tích thực trạng phát triển của khu vực KTTT, HTX; những gì đã làm được, chưa làm được; tồn tại, hạn chế, nguyên nhân và bài học kinh nghiệm; các cơ hội, thách thức và nhu cầu hỗ trợ thời gian tới… Thủ tướng mong muốn đại biểu hiến kế các giải pháp đột phá để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, nhất là về thu hút nguồn lực xã hội; đề xuất các chính sách hỗ trợ cho khu vực KTTT, HTX một cách thiết thực, hiệu quả hơn, có trọng tâm, trọng điểm và phù hợp với cơ chế thị trường; tạo động lực để khu vực này bắt kịp, tiến cùng và vươn lên so với các thành phần kinh tế khác.
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính phát biểu khai mạc.
Báo cáo về tình hình triển khai thực hiện các cơ chế, chính sách phát triển KTTT, HTX; đại diện Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết: Ước đến hết năm 2023, cả nước có khoảng 31.700 HTX, 158 liên hiệp HTX và 73.000 tổ hợp tác (THT). So với năm 2022, số HTX tăng 7,9%, Liên hiệp HTX tăng 26,4% và THT tăng 2,8%. Số HTX thành lập mới năm 2023 đạt khoảng 2.700 HTX, giải thể gần 400 HTX. Đến tháng 6/2023, cả nước có 1.718 HTX nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, công nghệ số trong sản xuất kinh doanh; trên 24,5% HTX nông nghiệp đảm nhận bao tiêu nông sản.
Các chỉ tiêu về hiệu quả hoạt động của HTX, liên hiệp HTX và THT đều tăng do đại dịch Covid-19 đã được kiểm soát; Chính phủ thực thi nhiều chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, HTX, hộ kinh doanh và người dân khôi phục sản xuất - kinh doanh; các HTX nỗ lực tìm kiếm thị trường và tăng cường sản xuất. Năm 2022, doanh thu bình quân đạt 3.592 triệu đồng/HTX; lãi bình quân 366 triệu đồng/HTX; thu nhập bình quân của lao động thường xuyên trong HTX là 56 triệu đồng/người; 3,8 triệu thành viên và gần 140.000 cán bộ quản lý HTX.
Một số chỉ tiêu về hiệu quả hoạt động của HTX năm 2013 và năm 2022.
Lần đầu tiên Nghị quyết chuyên đề về kinh tế tập thể được Ban Chấp hành Trung ương khóa IX ban hành vào năm 2002 (Nghị quyết số 13/NQ-TW). Quốc hội đã ban hành Luật HTX năm 1996, 2003, 2012 cùng với các Nghị định của Chính phủ, Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, Thông tư của các Bộ đã tạo khung pháp lý cơ bản hỗ trợ, khuyến khích KTTT, HTX phát triển. Các chính sách hỗ trợ của Nhà nước đối với HTX từng bước được chỉnh sửa, bổ sung để phù hợp với tình hình phát triển trong từng thời kỳ. Từ năm 2013 - 2021, hơn 362.000 lượt cán bộ, thành viên HTX được hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng; 2.617 HTX nông nghiệp được hỗ trợ về xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường tiêu thụ; khoảng 50.882 tỷ đồng cho HTX, liên hiệp HTX vay;… Năm 2022, Nhà nước đã ban hành, tổ chức thực hiện một số chính sách hỗ trợ đối với HTX, Liên hiệp HTX như gia hạn thời gian nộp thuế, giảm lãi suất tiền vay 2%/năm, giảm tiền thuê đất…
Hỗ trợ HTX phát triển kết cấu hạ tầng trong giai đoạn 2013 - 2022.
Tuy nhiên các chính sách chủ yếu tập trung hỗ trợ, ưu đãi đối với HTX, liên hiệp HTX lĩnh vực nông nghiệp; chỉ một số ít HTX phi nông nghiệp được thụ hưởng chính sách hỗ trợ, ưu đãi của Nhà nước. Nhiều chính sách hỗ trợ theo ngành, hoạt động, dịch vụ cụ thể của HTX nhưng quá trình triển khai chưa thực sự đúng đối tượng, chưa phát huy hiệu quả theo đúng mục tiêu. Số lượng các HTX tiếp cận các chính sách của Nhà nước; đặc biệt là chính sách về hỗ trợ tín dụng và chính sách giao đất, cho thuê đất rất ít, do sự hạn chế về nguồn kinh phí. Công tác ban hành văn bản cơ chế, hướng dẫn còn chậm, tiêu chí và thủ tục hành chính phức tạp, chưa phù hợp với thực tiễn từng địa phương. Ngân sách Nhà nước chưa cân đối, bố trí được nguồn riêng, nguồn lực hạn hẹp so với yêu cầu hỗ trợ phát triển KTTT, HTX gắn với tái cơ cấu nền kinh tế. Thực hiện chính sách còn phân tán, chồng chéo về nội dung, đối tượng thụ hưởng. Năng lực tài chính HTX còn hạn chế; nhiều HTX thành lập theo phong trào, không xuất phát từ nhu cầu của thành viên. Năng lực của các tổ chức KTTT còn hạn chế; các HTX hoạt động còn manh mún, nhỏ lẻ, sức cạnh tranh trên thị trường còn thấp…
Định hướng phát triển KTTT, HTX thời gian tới, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá XIII đã ban hành Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 16/6/2022 và đề ra 08 nhóm chính sách cụ thể (phát triển nguồn nhân lực; đất đai; tín dụng; tài chính; khoa học - công nghệ; hỗ trợ về thông tin kinh tế, kỹ năng tiếp thị và nghiên cứu thị trường; đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng; bảo hiểm xã hội) nhằm tiếp tục đổi mới, hoàn thiện cơ chế, chính sách khuyến khích, hỗ trợ phát triển KTTT, HTX. Các chính sách này được thể chế hóa tại Luật Hợp tác xã (sửa đổi) năm 2023 có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/7/2024. Chính phủ cũng đã ban hành Nghị quyết chuyên đề số 106/NQ-CP ngày 18/7/2023 về phát triển HTX nông nghiệp…
Tại Diễn đàn, Chủ tịch Liên minh Hợp tác xã Việt Nam và Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã báo cáo tổng hợp kiến nghị của cộng đồng HTX về việc tiếp cận chính sách hỗ trợ của Nhà nước và thực trạng triển khai cơ chế, chính sách, đề xuất nội dung hoàn thiện chính sách hỗ trợ HTX trong lĩnh vực nông nghiệp. Chuyên gia trong nước và tổ chức quốc tế, Đại sứ quán Australia, Iceland tại Việt Nam tham gia ý kiến liên quan đến vị trí, vai trò và tác động của HTX đến việc phát triển kinh tế đất nước; các thách thức, hoàn thiện các chính sách, cơ chế hỗ trợ HTX phát triển; đẩy mạnh hơn nữa ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số trong HTX…
Đại diện Quỹ tín dụng nhân dân, HTX các tỉnh Phú Thọ, Bắc Giang, Bến Tre thảo luận tại Diễn đàn đã thông tin về mô hình, tình hình, kết quả hoạt động của đơn vị; tham gia và thụ hưởng các chính sách hỗ trợ HTX của Nhà nước; khó khăn, tồn tại, hạn chế và đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động, thúc đẩy phát triển sản xuất kinh doanh; kiến nghị bộ, ban, ngành Trung ương, Chính phủ xem xét điều chỉnh, sửa đổi một số quy định về Quỹ tín dụng nhân dân; thông tin kịp thời về tình hình cung cầu thị trường; có cơ chế, chính sách thông thoáng về nguồn vốn tín dụng, hỗ trợ tiền thuê đất, nộp thuế… để các HTX dễ dàng tiếp cận các nguồn vốn cho vay để đầu tư thiết bị máy móc, mở rộng quy mô sản xuất, ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ, nâng cao chất lượng sản phẩm, tăng thu nhập, chất lượng đời sống các thành viên…
Đại điện HTX địa phương tham gia ý kiến tại Diễn đàn.
Đại diện lãnh đạo các tỉnh Lạng Sơn, Ninh Thuận, thành phố Hồ Chí Minh trao đổi về thực trạng, khó khăn, vướng mắc trong xây dựng, triển khai, tiếp cận các chính sách hỗ trợ khu vực KTTT, HTX; tập trung vào các nhóm chính sách đất đai, thuế, phí, lệ phí, tín dụng, khoa học công nghệ, đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng, máy móc thiết bị… Đồng thời đề xuất Trung ương qua tâm xây dựng cơ chế, bố trí nguồn lực riêng hỗ trợ cho khu vực KTTT, HTX; các bộ, ngành trung ương sớm có văn bản hướng dẫn khi Luật Hợp tác xã (sửa đổi) năm 2023 có hiệu lực thi hành, làm căn cứ để các địa phương triển khai thực hiện kịp thời, hiệu quả; tiếp tục đơn giản các thủ tục vay vốn tín dụng ngân hàng thương mại, tạo điều kiện cho các HTX tiếp cận nguồn vốn;…
Kết luận Diễn đàn, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đánh giá cao sự tâm huyết, trách nhiệm, đóng góp ý kiến của các đại biểu tham dự nhằm thúc đẩy phát triển KTTT, HTX trong thời gian tới. Đồng thời hệ thống lại các chủ trương, cơ chế, chính sách lớn của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Quốc hội, Chính phủ tại các Nghị quyết, Luật, Nghị định, Chương trình được ban hành trong những năm qua về phát triển KTTT, HTX.
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính phát biểu kết luận.
Thủ tướng cũng đề cập lại 06 kết quả chính khu vực KTTT, HTX đã đạt được trong thời gian qua; đánh giá cao, biểu dương sự nỗ lực, cố gắng, trách nhiệm, ngày càng chủ động của khu vực KTTT, HTX và các bộ, ngành, tổ chức, địa phương. Trên cơ sở nhận diện các vấn đề còn tồn tại, hạn chế, bất cập và nguyên nhân khách quan, chủ quan dẫn đến khu vực KTTT, HTX chưa phát triển như mục tiêu, yêu cầu; tỷ trọng đóng góp, tốc độ tăng trưởng còn thấp; hiệu quả hoạt động chưa cao… Thủ tướng Chính phủ đề nghị các cấp, các ngành, địa phương cần quán triệt, bám sát quan điểm chỉ đạo của Đảng tại Nghị quyết số 20-NQ/TW để tổ chức triển khai thực hiện; đổi mới tư duy, có tầm nhìn xa, tổ chức thực hiện bao quát hơn, có sự tham gia, chung sức của cả hệ thống chính trị và các tầng lớp Nhân dân; khu vực KTTT, HTX cần thúc đẩy mạnh mẽ chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế chia sẻ, kinh tế tri thức; phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế, điều kiện thực tế của địa phương để thành lập HTX trên tất cả các lĩnh vực; vừa làm vừa thí điểm, rút kinh nghiệm, mở rộng, nhân lên những mô hình, cách làm tốt, hiệu quả, không chủ quan, nóng vội…
Các bộ, ngành trung ương nghiên cứu Luật Hợp tác xã (sửa đổi) năm 2023, các quy định pháo luật liên quan; chủ động tham mưu Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ các văn bản hướng dẫn thực hiện, thi hành; cơ chế nguồn vốn riêng hỗ trợ KTTT, HTX; vay vốn tín dụng, thuế, phí, lệ phí, đất đai… Các tỉnh, thành phố không trông chờ, ỷ lại vào Trung ương mà phải phát huy tính tự lực, tự cường, chủ động huy động tối đa các nguồn lực để hỗ trợ phát triển KTTT, HTX; xây dựng các cơ chế đặc thù, tạo điều kiện thuận lợi về nguồn lực cho các HTX, liên hiệp HTX, THT trên tinh thần tập trung, trọng tâm, trọng điểm, phù hợp với từng giai đoạn.
Tiếp tục rà soát, tháo gỡ vướng mắc, khó khăn về cơ chế, chính sách cho khu vực KTTT, HTX; đào tạo, tập huấn, bồi dưỡng nâng cao nhận thức, năng lực quản trị cho cán bộ quản lý, thành viên HTX; tăng cường tuyên truyền về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của khu vực KTTT, HTX trên các phương tiện thông tin đại chúng; xây dựng, mở rộng hợp tác quốc tế nhằm hỗ trợ, thúc đẩy phát triển sản xuất kinh doanh của các HTX…/.